Günümüzde sıkça tüketilen işlenmiş besinlerin insan sıhhatini tehdit ettiğini belirten Prof. Dr. Onur Yaprak, “Hazır yemekler ve soslar, çorbalar, konserve eserleri, unlu yahut şekerli paketlenmiş eserler, gazlı içecekler, krem peynir üzere sürülebilir eserler işlenmiş besindir. Rastgele bir işlenmiş gıdayı tanımlamanın kolay bir yolu, etiketine bakmaktır. Tanınmayan, karmaşık isimlere sahip bir içerik listesi varsa, bunun işlenmiş besin olduğunu söyleyebiliriz. İşlenmiş besin tüketimi obezite, metabolik sendrom, otoimmün hastalıklar, depresyon, kolon ve mide kanserini riskini artırır” dedi.

Prof. Dr. Onur Yaprak, işlenmiş besinlerin sıhhat üzerindeki olumsuz tesirlerine dikkati çekerek, “Ortalama olarak diyetten alınan kalorilerin yüzde 25 ila 60’ının işlenmiş besinlerden geldiği kestirim ediliyor. Besinler mekanik yahut kimyasal olarak iki farklı usul ile işlenir. Pastörizasyon üzere mekanik usuller kimyasal işlenmeye nazaran daha masumdur” dedi.

“Kimyasal işlenme sırasında besinlere farklı hedefler ile farklı kimyasal hususlar ek edilir. Ultra işlenmiş besinler olarak da isimlendirilen kimyasal olarak işlenmiş besinler, şeker, yapay içerikler, rafine karbonhidratlar ve trans yağlar bakımından yüksek olma eğilimindedir. Bu nedenle dünya çapında obezite ve hastalığa kıymetli bir katkıda bulunurlar”

Prof. Dr. Onur Yaprak “100 binden fazla yetişkinin yer aldığı büyük bir çalışma, yüzde 10 daha fazla ultra işlenmiş besin yemenin kardiyovasküler hastalık, koroner kalp hastalığı ve serebrovasküler bozukluk risklerinde yüzde 10’un üzerinde bir artışla alakalı olduğunu buldu” diye konuştu.

İşlenmiş besinlerden kaçınmanın imkânsız olabileceğini belirten Prof. Dr. Yaprak “İşlenmiş besinler ortasında hazır yemekler ve soslar, çorbalar, konserve eserleri, kurabiye, cips, kraker, gofret üzere unlu yahut şekerli paketlenmiş eserler, şekerli gazlı içecekler, sosis, salam, sucuk, krem peynir üzere sürülebilir eserler bulunur. İşlenmiş besinlerden büsbütün kaçınmak imkânsız olabilir, lakin çok fazla tüketmenin neden ziyanlı olabileceğini anlamak, sıhhatinizi düzgünleştirmek için değerli bir adımdır” dedi.

Prof. Dr. Onur Yaprak “İlk olarak bu eserler tipik olarak artan ölçülerde tuz, şeker yahut yağ içerir ve bunların tümü çok tüketildiğinde sıhhatsizdir. İşlenmiş besinler ayrıyeten tatlarını, dokularını güzelleştirmek yahut raf ömürlerini uzatmak için tipik olarak katkı hususları yahut esirgeyici unsurlarla kimyasal olarak işlenir. Herhangi bir işlenmiş gıdayı tanımlamanın kolay bir yolu, etiketine bakmaktır. Tanınmayan, karmaşık isimlere sahip bir içerik listesi varsa, bunun işlenmiş besin olduğunu söyleyebiliriz”

Şekerin obeziteye katkıda bulunduğu ve bunun daha sonra bir dizi öteki kronik hastalığa yol açabileceği düzgün bilinmektedir. Yüksek oranda işlenmiş besinlere ekseriyetle ilave şeker yüklenir, lakin etikette ‘şeker’ sözü hakikaten görünmüyorsa aldanmayın. Şeker yerine en yaygın kullanılan isimler mısır şurubu, fruktoz, glikoz, sükroz ve maltozdur. Şeker tüketimi, beyinde uyuşturucu bağımlılığına misal bir zevk ve istek hissini tetikler. Ek şekerlerin günlük kalorilerin yüzde 10’undan fazla olmayacak halde sınırlandırılması önerilir. Bu, günde yaklaşık 12 çay kaşığı şekere eşittir. Bir meşrubat kutusunun tek başına yaklaşık 10 çay kaşığı içerdiğini hatırlarsak bu ölçü 1 meşrubattan bile alınabilir.

İşlenmiş besin tüketimi kalp hastalığı ve tip 2 diyabete yol açabilen bir küme risk faktörü olarak tanımlanan metabolik sendromla ilişkilidir. Metabolik sendromun içeriğinde yüksek kolesterol, artmış bel etrafı, yüksek tansiyon ve yüksek açlık kan şekeri ile insülin direnci vardır. Rafine karbonhidratlar çok ölçülerde tüketildiğinde, şekerler bedende yağ olarak depolanır, artan yağ insülin direncine yol açar.

Bağışıklık sisteminizin yüzde 70’inin bağırsaklarınızda yer aldığı varsayım edilmektedir. Sindirim sisteminizde baştan sona dolaşan tüm çevresel toksinleri düşündüğünüzde bu şaşırtan değildir. Bağırsaklar, fonksiyonu kollayıcı bir zar misyonu görmek olan epitel hücreleri ismi verilen özel bir hücre katmanı ile kaplıdır. Bağırsak epitel hücreleri sıkı kontaklarla birleştirilir. Bu da bakterilere, toksinlere ve başka ziyanlı antijenlere karşı savunma bariyerini güçlendirir. Ancak bu sıkı irtibatlar tehlikeye girdiğinde bedenin savunmasını zayıflatır ve bağırsak geçirgenliğini artırarak ziyanlı antijenlerin bedene girmesine müsaade verebilir. Buna ‘sızdıran bağırsak’ denir.

Tanımlanan 7 katkı unsuru, tümü işlenmiş besin eserlerinde yaygın olarak kullanılan glikoz, tuz, emülgatörler, organik çözücüler, glüten, mikrobiyal transglutaminaz ve nanopartiküllerdir. Emülgatörlerin besin içindeki misyonu su ve yağın karışmış halde kalmasını sağlamaktır. Besinlerin raf ömrünü uzatmaya, formunu ve dokusunu muhafazaya yardımcı olurlar. Emülgatörler kakaolu fındık ve fıstık ezmesi, kek, salata sosları, puding dahil çabucak hemen her işlenmiş besin eserinde bulunur.

Bu defa hatalı işlenmiş etlerde hami olarak kullanılan nitratlardır. Günde 50 gram işlenmiş et tüketen bir beşerde kolon kanserinde yüzde 18 risk artışı rapor edilmiştir. 100 binden fazla bireyle yapılan 5 yıllık bir çalışma, ultra işlenmiş besin tüketimindeki her yüzde 10’luk artışın, yüzde 12 daha yüksek kanser riski ile bağlantılı olduğunu buldu.

İşlenmiş besinlerde yüksek diyetler, artan dert ve depresyon oranlarıyla da irtibatlıdır. Serotonin kıymetli bir ruh hali dengeleyicidir. İşlenmiş besinlerde yaygın olarak bulunan kimyasal katkı unsurları bedenin sağlıklı serotonin seviyelerini muhafaza yeteneğini olumsuz etkileyebilir.