Derleyen: Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Kurtların büyüttüğü yabanî çocuklar, köpeklerin ve ormandaki maymunlarla büyüyen çocukların kıssaları hepimizi şaşırttığı üzere hayvan psikologları Luelle Kellogg ve eşi Winthrop Kellogg’u da etkilemişti. Bir türlü mana veremedikleri bu çocukları anlamak, bir nevi hayvanların etkileşim yolunu çözümlemek istediler. Bu sebeple Kellogg çifti, kendi hayvan deneylerine başladı. Özellikle Winthrop Kellogg, 1900’lü yılların başından ortalarına kadar zeki hayvan çeşitlerini keşfetmeye onlarla muahedenin ve onları anlamanın gizemine kendini adamıştı. Uzun yıllar üniversitede hayvan uyarıcı laboratuvarında çalıştı. Hayvanlar üzerinde sayısız deneyler yapıyor her kezinde merakı ve ilgisi gün geçtikçe artıyordu. Lakin yaptığı bir deney herkesin kanını donduracaktı.

OĞULLARINI DENEK OLARAK KULLANDILAR

Tarihler 1931 yılını gösterdiğinde Kellogg, çalışmalarını ilerleterek primatlar üzerinde araştırma yapmak istedi. Bunu bir deneye dökmek istiyordu ve eşi Luella ile yapacağı deneyi planlamak için hazırlıklarına çoktan başlamıştı. Gereksinimleri olan şeyler ise aslında çok kolaydı.

GUA AİLENİN BİR ÜYESİ OLDU

Sahiplendikleri şempanze Gua’ya oğulları Donald’dan farklı bir muamele göstermeyeceklerdi. İkisi de adeta ağabey-kardeş üzere yetiştirilecekti. Gua, Donald’ın sahip olduğu her şeye sahip olacaktı. Ona bir bebeğin öğrenme vazifeleri veriliyor, 9 aylık çalışma boyunca bebek kıyafetleri ve bezi giydiriliyordu. Adeta bir insanmışçasına Gua’ya tansiyon, hafıza, beden büyüklüğü, karalama, refleksler, derinlik algısı, seslendirme, hareket, güç, sorun çözme, endişe, istikrar, oyun, itaat, kavrayış, lisan yeteneği, dikkat müddeti, gıdıklanmaya yansılar üzere hususları içeren kapsamlı bilimsel deneyler yapıldı.

Bir müddet sonra şempanze Gua, Donald’a kıyasla birçok testte daha muvaffakiyet oldu. Gelişimi herkesi hayrete düşürüyor, fizikî gücü ve motor marifetleri akılalmaz bir biçimde ilerliyordu. Gua, Donald’a kapının altından insanları gözetlemeyi dahi öğretmeyi başarmıştı.

İNSAN MİMİKLERİNİ DAHİ TAKLİT EDİYORDU

Gua’nın adeta küçük bir çocuktan farkı yoktu. Yatağa yatırıldığında çocuk üzere ilgi istiyor, sarılmaya çalışıyor ve öpücükler veriyordu. Hislerini mimikleriyle aşikâr etmekten de çekinmiyordu. İnsanların yüz tabirlerini taklit etmekte epeyce başarılıydı. Hatta Donald’dan daha süratli gelişim gösteriyordu.

Üstelik Donald yavaş yavaş konuşmaya da başlamıştı. Gua haliyle irtibat kurmakta Donald kadar başarılı değildi. Görünüşe nazaran Gua erken vazifelerde eksiksiz olsa dahi sonunda beyni Donald’ın bilişsel gelişimine ayak uyduramayacaktı. Lakin bir şempanzeyle kardeş üzere büyümek Donald’ta kapanmayacak hasarların açılmasına sebep oldu. Küçük çocuk evvel şempanzenin seslerini taklit etmeye başladı. Şempanze hareketleri sergilemekten geri kalmayan Donald, yemek gördüğünde çığlık atıyor, ısırıyor ve gün geçtikçe daha fazla şempanze üzere davranmaya devam ediyordu.

İKİSİNİN DE ÖYKÜSÜ ACI SONLA BİTTİ

Deney beklenenin bilakis sonuç vermeye başlamıştı. Böylelikle 9 ay içinde süratle deney durduruldu. Deney bittikten sonra adeta ailenin bir üyesi olan Gua, kafese tıkılarak Florida’daki Primat Araştırma Merkezi’ne gönderildi. Davranış deneyleri için kullanılan Gua adeta bir laboratuvar primatı haline gelmişti. Sıcak bir yuvadan soğuk kafeslere tıkılan Gua, bir yıl bile dayanamadan hastalandı ve öldü.

Donald’ın yazgısı ise Gua’nınkinden farksız değildi. Hayatının 9 ayını bir şempanzeyle kardeş üzere geçiren Donald, geçtiğimiz sene 42 yaşında hayatına son verdi. Birçok kişi deneyin tesirinden çıkamadığı için ömrüne son verdiğini düşünse de gerçek sebep şimdi bilinmezliğini koruyor.